Theo Bộ Xây dựng, quá trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước nhận thấy có nhiều chủ đầu tư, Ban quản trị nhà chung cư quản lý, sử dụng kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ quy định, dẫn đến tình trạng có nhiều tranh chấp, đơn thư khiếu nại.
Tại nhiều chung cư, người dân căng băng rôn, khẩu hiệu phản ứng quyết liệt với chủ đầu tư, các cơ quan quản lý nhà nước và các cấp chính quyền đã gây mất mỹ quan đô thị, tạo dư luận xấu, ảnh hưởng an ninh trật tự của địa phương. Đầu năm 2021, Bộ Xây dựng đã chỉ đạo Thanh tra Bộ tập trung thanh tra nhiều chủ đầu tư, ban quản trị nhà chung cư để xảy ra tranh chấp gay gắt, có biểu hiện không chấp hành các quy định pháp luật vè nhà ở, nhất là công tác quản lý, sử dụng kinh phí bảo trì tại một số địa phương.
Kết thúc đợt thanh tra, Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng đã ban hành 18 kết luận thanh tra đối với 18 chủ đầu tư và 17 ban quản trị tại 24 nhà chung cư/cụm nhà chung cư; buộc 12/18 chủ đầu tư phải gửi vào tài khoản kinh phí bảo trì theo quy định và quyết toán để chuyển ngay cho ban quản trị nhà chung cư với tổng số kinh phí bảo trì hơn gần 350 tỉ đồng; buộc 5/18 chủ đầu tư trả lại hơn 2.000 m2 diện tích lấn chiếm về cho cư dân; xử phạt vi phạm hành chính 8/18 chủ đầu tư, tổng số tiền hơn 1 tỉ đồng.
Qua công tác thanh tra, Bộ Xây dựng tổng kết có 7 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tranh chấp, đơn thư khiếu nại gay gắt, kéo dài. Cụ thể:
Thứ nhất: Nhận thức pháp luật, cách thức, thái độ làm việc và sự hợp tác thiếu thống nhất giữa chủ đầu tư và ban quản trị.
Thứ hai: Chủ đầu tư đã tự ý thay đổi công năng, mục đích sử dụng, lấn chiếm, sử dụng các phần thuộc sở hữu chung.
Thứ ba: Chủ đầu tư chậm tổ chức hoặc tổ chức hội nghị nhà chung cư lần đầu không thành công nhưng không có văn bản đề nghị UBND cấp xã tổ chức.
Thứ tư: Chủ đầu tư và ban quản trị nhà chung cư không thống nhất được các phần diện tích, nhất là phần diện tích mà chủ đầu tư giữ lại, thiết bị thuộc sở hữu chung của nhà chung cư theo quy định của luật Nhà ở.
Thứ năm: Chủ đầu tư không bàn giao, chậm bàn giao hoặc bàn giao không đầy đủ hồ sơ nhà chung cư cho ban quản trị.
Thứ sáu: Chủ đầu tư và ban quản trị chưa quyết toán số liệu (gốc và lãi) kinh phí bảo trì nhà chung cư nhưng chủ đầu tư đã bàn giao và ban quản trị đã nhận số tiền kinh phí bảo trì.
Thứ bảy: Một số chính quyền cấp xã, cấp huyện xử lý chưa triệt để nhiều kiến nghị, tranh chấp tại nhà chung cư của địa phương mình.
Để chấn chỉnh và giải quyết tình trạng trên, Bộ Xây dựng dựng đề nghị các cấp chính quyền, các cơ quan chức năng, các tổ chức và cá nhân quan tâm phổ biến, tuyên truyền pháp luật về nhà ở, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm liên quan đến công tác quản lý, sử dụng nhà chung cư.
